O Καλλικράτης στις συμπληγάδες του Δ.Ν.Τ.

Συντάχθηκε απο τον/την ΚΩΣΤΑΣ ΖΑΧΑΡΟΣ

Παρασκευή, 11 Ιούνιος 2010 13:05

Γράφει ο Κώστας Ζαχάρος Ο σχεδιασμός του δεύτερου σταδίου της διοικητικής μεταρρύθμισης στην Τοπική Αυτοδιοίκηση (Τ.Α.), είχε δρομολογηθεί από το προηγούμενο κυβερνητικό σχήμα ως Καποδίστριας ΙΙ, επιβεβαιώνοντας τη συνέχεια του κράτους, παρά τα όσα κατά καιρούς υπαγορεύουν οι επικοινωνιακές στρατηγικές των κυβερνητικών κομμάτων. Όμως, η δημοσιονομική επιτήρηση της χώρας, δημιουργεί μια νέα πραγματικότητα στο σχεδιασμό και την υλοποίηση μεταρρυθμίσεων τέτοιου μεγέθους, όπως ο Καλλικράτης,  που οφείλουμε να προσμετρήσουμε. (12/6/2010) Είναι λοιπόν σκόπιμη η αναφορά στο πλαίσιο μέσα στο οποίο υλοποιούνται οι μεταρρυθμίσεις, γιατί ο τεχνοκρατικός τους χαρακτήρας συχνά καλύπτεται από αδιαφανείς προθέσεις που δεν κατανοούνται πάντα ως μέρος ενός ευρύτερου σχεδίου. Το κεντρικό νήμα που συνδέει όλες τις μεταρρυθμίσεις του δημόσιου και ευρύτερου δημόσιου τομέα είναι η συρρίκνωση κάθε δραστηριότητας που σχετίζεται με τις συλλογικές υποδομές και υπηρεσίες και το πέρασμά τους στον ιδιωτικό τομέα. Η πρακτική που συνήθως ακολουθείται είναι ο κατακερματισμός κερδοφόρων υπηρεσιών με κοινωνικό χαρακτήρα (π.χ. ΔΕΗ, ΟΤΕ) και το σταδιακό πέρασμά τους στον ιδιωτικό τομέα. Επίσης, η απαξίωση άλλων, ώστε να μοιάζει εύλογη η απαλλαγή του Δημοσίου απ’ αυτές (ΕΣΥ, ΟΣΕ, κ.ά.). Η σημερινή κατάσταση επιτρέπει οι εξελίξεις αυτές να παίρνουν ανεξέλεγκτους και αχαλίνωτους ρυθμούς, με τους αδηφάγους δανειστές της χώρας μας να προσβλέπουν στην ιδιοποίηση του δημόσιου πλούτου. Οι προηγούμενες επισημάνσεις μας δίνουν ένα μέτρο αξιολόγησης της μεταρρύθμισης στην Τ.Α., που, όπως τονίσαμε, δεν είναι απλά τεχνοκρατική, αλλά εντάσσεται σε μια λογική συρρίκνωσης του κοινωνικού κράτους. Στην προοπτική αυτής της θεώρησης θα κάνουμε ένα σύντομο σχολιασμό του «Καλλικράτη». Επιπλέον, θα αναφερθούμε στην ειδικότερη περίπτωση συγκρότησης του νέου Δήμου «Ν. Σκουφάς», που εμπεριέχει και το Δήμο Πέτα. Η λογιστική των δαπανών Ο διακηρυγμένος κεντρικός πολιτικός στόχος για τη δεύτερη διοικητική μεταρρύθμιση στην Τ.Α. είναι η περιστολή του κόστος λειτουργίας της και η εξοικονόμηση χρημάτων. Στις σημερινές συνθήκες εποπτείας της χώρας μας από την «τρόικα», ο στόχος της εξοικονόμησης χρημάτων υλοποιείται με μια ανελαστική και βίαιη μορφή. Στο βωμό της εξοικονόμησης χρημάτων τίποτα δε μένει ανεπηρέαστο. Στην Τ.Α. θα υπάρξει σημαντική συρρίκνωση προσωπικού, με τους συμβασιούχους (υπολογίζονται στις 35.000), που αποτελούν ουσιαστικό πυλώνα στη λειτουργία των υπηρεσιών, να οδηγούνται στην ανεργία, με σημαντική μείωση του μόνιμου προσωπικού, ενώ πολλοί εργαζόμενοι θα αντιμετωπίσουν το δίλημμα της απομάκρυνσης από το χώρο κατοικίας τους ή την απόλυσή τους. Παράλληλα στενεύει σημαντικά η ροή πόρων από την κεντρική διοίκηση προς του οργανισμούς Τ.Α. Η αναφορά σε έσοδα που θα προέλθουν από το Φόρο Εισοδήματος Φυσικών και Νομικών Προσώπων, το Φόρο Προστιθέμενης Αξίας και το Φόρο Ακίνητης Περιουσίας, είναι έωλη στο βαθμό που δεν προσδιορίζεται με σαφήνεια το ύψος τους σε σταθερό ποσοστό. Από την άλλη, η Τ.Α. επιφορτίζεται με ένα πλήθος νέων αρμοδιοτήτων που η υλοποίησή τους απαιτεί πρόσθετους πόρους. Ενδεικτικά αναφέρουμε τη μεταφορά στην Τ.Α. της ευθύνης της εκπαίδευσης, της χωροθέτησης των σχολείων και τη σχολική στέγη, που σύμφωνα με την Άννα Διαμαντοπούλου αποτελεί κεντρική πολιτική επιλογή της σημερινής κυβέρνησης. Και ενώ φορείς της αυτοδιοίκησης, όπως η ΚΕΔΚΕ και η ΕΝΑΕ, προσδιορίζουν σε πολλά δις ευρώ (περίπου 8 δις ευρώ) το κόστος της διοικητικής μεταρρύθμισης, η κυβέρνηση όχι μόνο δεν προτίθεται να δώσει χρήματα, αλλά σχεδιάζει και να εξοικονομήσει 1,8 δις ευρώ! Συμπερασματικά, η διαχείριση ισχνών προϋπολογισμών θα οδηγήσει τους νέους Δήμους με βεβαιότητα στη χρεοκοπία. Υπάρχει βέβαια και η άλλη δυσοίωνη προοπτική, στην οποία μάλλον προσβλέπουν οι κυβερνώντες: η φορομπηχτική επιδρομή  και το περαιτέρω ξεζούμισμα των δημοτών. Η αποτελεσματικότητα των μεγάλων μεγεθών «Η Μαριναλέντα, μια κοινότητα 2.645 κατοίκων στην Ανδαλουσία, δεν έχει ανεργία, δεν έχει αστυνομικούς και τα σπίτια της νοικιάζονται µε 15 ευρώ τον μήνα […]. Στο συνεταιρισμό Εl Ηumoso οι συνεταίροι εργάζονται 6½ ώρες την ημέρα [… ] Στη Μαριναλέντα, η στέγαση, η εργασία, ο πολιτισμός, η εκπαίδευση και η υγεία θεωρούνται δικαίωμα.» (1) Το επιχείρημα ότι η αναποτελεσματικότητα της αυτοδιοίκησης στη χώρα μας οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στα μεγέθη των αυτοδιοικητικών μονάδων, συσκοτίζει την πραγματικότητα και ουσιαστικά επιχειρεί να απαλλάξει το κράτος και την πολιτική ηγεσία από τις ευθύνες τους. Σύμφωνα με στοιχεία επιστημονικών συνεργατών της ΚΕΔΚΕ, μετά την εφαρμογή του «Καποδίστρια» η Ελλάδα ανήκει στις χώρες της Ευρώπης με το υψηλότερο βαθμό συγκέντρωσης κατοίκων ανά δήμο. Ο μέσος όρος κατοίκων ανά δήμο είναι περίπου 10.200, όταν, για παράδειγμα, στη Γαλλία είναι 1.600, στη Γερμανία 5.900, στην Αυστρία 3.400, στην Ισπανία 4.900, στην Ιταλία 7.100 (2). Αλήθεια, για τι είδους αυτοδιοίκηση και αποκέντρωση μιλάμε όταν στα μεγάλα αστικά κέντρα, ιδιαίτερα στην Αττική, δημιουργούνται φαραωνικά μεγέθη και οι αυτοδιοικητικές διοικήσεις μοιάζουν με μικρές κυβερνήσεις; Ποια αποτελεσματικότητα μπορεί να έχουν οι Δήμοι αυτοί και πόσο λειτουργικοί και ευέλικτοι στην άσκηση τοπικών πολιτικών μπορεί να είναι; Τι δυνατότητα θα έχουν οι πολίτες να παρακολουθούν και να παρεμβαίνουν στα τεκταινόμενα; Αντίστοιχα όμως, προβλήματα θα αντιμετωπίσουν και μικρότεροι δήμοι της περιοχής μας, όπως ο Δήμος «Ν. Σκουφά» που θα ενταχθεί το Πέτα. Η έλλειψη συνάφειας των περιοχών που συγκροτούν το νέο Δήμο θα κάνει σχεδόν αδύνατη την επικοινωνία των συμμετεχόντων, και συνεπώς την κατανόηση και ιεράρχηση των αναγκών. Συσχετισμοί που θα δημιουργηθούν με γεωγραφικά και πολιτικά κριτήρια θα οδηγήσουν σε αναμενόμενους τοπικούς ανταγωνισμούς με καταστροφικές συνέπειες για τις τοπικές κοινωνίες. Μια άλλη συνέπεια των μεγάλων μεγεθών, εξ ίσου σημαντική, είναι η ποιότητα της δημοκρατίας. Και εδώ, ο στόχος ενίσχυσης της δημοκρατικής εκπροσώπησης των δημοτών, όπως περιγράφεται στα συνοδευτικά κείμενα του  Καλλικράτη, μοιάζει κακόγουστο αστείο, αντίστοιχο της «κοινωνικής διαβούλευσης»! Γιατί, είναι αυτονόητο ότι οι μεγάλες πληθυσμιακές και χωρικές ενότητες αποτρέπουν την αμεσότητα των πολιτών με τις αυτοδιοικητικές αρχές, την προβολή αιτημάτων και τον αναγκαίο κοινωνικό έλεγχο. Το γεγονός αυτό ενισχύεται και από τον τρόπο συγκρότησης των αιρετών οργάνων, που είναι συγκεντρωτικός και αυταρχικός και η δομή του γίνεται κατ’ εικόνα και ομοίωση της κεντρικής εκτελεστικής εξουσίας. Τέλος, το εκλογικό σύστημα στερεί από ομάδες πολιτών με τοπική εμβέλεια τη δυνατότητα να συμμετέχουν στις εκλογές και συνεπώς οι διοικήσεις των νέων Δήμων αντί να ανοιχτούν σε ευρύτερες κοινωνικές και πολιτικές ομάδες, γίνονται πεδίο κυριαρχίας των μεγάλων «παιχτών», δηλαδή των γνωστών μας… δύο! Ο Δήμος Πέτα στην προκρούστεια κλίνη του Καλλικράτη Οι δημοτικοί άρχοντες του Νομού μας, έσπευσαν (εκτός του Γ. Μποχώτη, δημάρχου Μελισσουργών) να συνδράμουν στην τεχνητή ευφορία για τη νέα δομή της Τ.Α. Στην ίδια συγχορδία και οι κυβερνητικοί βουλευτές του Νομού επιχειρούν να μας πείσουν για το εγχείρημα, που κατά τα λεγόμενά τους, αποτελεί διοικητική επανάσταση και ξεχειλίζει από δημοκρατία! (3). Όμως, το εκβιαστικό δίλημμα για δημιουργία τεσσάρων το πολύ δήμων στο Νομό Άρτας, ναρκοθέτησε από την αρχή κάθε απόπειρα για ουσιαστική συζήτηση. Για μια ακόμα φορά, η περιβόητη διαβούλευση αποδεικνύεται μια προσχηματική μπούρδα, το εύηχο περιτύλιγμα μιας προειλημμένης απόφασης. Η τεχνητή συνένωση Δήμων κάτω από την ονομασία «Δήμος Ν. Σκουφά» είναι απότοκο τερατογένεσης. Αρκεί κάποιος να κοιτάξει το χάρτη του Νομού μας, να προσπαθήσει να διασχίσει οδικά την έκταση του προτεινόμενου Δήμου και να έχει στοιχειώδη αίσθηση του χώρου, για να αντιληφθεί τη βέβαιη αποτυχία του εγχειρήματος. Πρόκειται καθαρά για ασκήσεις επί χάρτου αδαών και ενδεχομένως δόλιων «στρατηγών». Ο ισχυρισμός για δήθεν συναίνεση του Δήμου Πέτα στο σχεδιασμό αυτό είναι ανακριβής, γιατί είναι γνωστό ότι η τελευταία απόφαση του Δημοτικού Συμβουλίου του Δήμου Πέτα αντιτάσσεται σ’ αυτή την προοπτική. Επιπλέον, επιτροπή κατοίκων του Δήμου ανέπτυξε σε κυβερνητικούς βουλευτές του Νομού το μάλλον πασιφανές επιχείρημα ότι, το Πέτα και η Άρτα αποτελούν σήμερα έναν ενιαίο πολεοδομικό χώρο (4). Η νέα διοικητική μεταρρύθμιση στην τοπική αυτοδιοίκηση όχι μόνο δε θα ενισχύσει το θεσμό της αυτοδιοίκησης, εισάγοντας στοιχεία άμεσης δημοκρατίας με την επιθυμητή διάχυση της εξουσίας στην τοπική κοινωνία, αλλά απεναντίας θα συντείνει σε μια περαιτέρω συγκέντρωσή της στους νέους υπερμεγέθεις δήμους. Επιπλέον, τα αποτελέσματα προβλέπονται καταστροφικά για την ύπαιθρο και τα ήδη ερημωμένα χωριά μας. Στην περιοχή μας, η στρεβλή διάταξη των δήμων, έχει αναστατώσει τους κατοίκους του Πέτα και η επιτροπή αγώνα που συγκροτήθηκε για το σκοπό αυτό δήλωσε την αντίθεσή της με δυναμικές κινητοποιήσεις. Οι κινητοποιήσεις είναι βέβαιο ότι δεν πρόκειται να καμφθούν, αφού η περίπτωση προσαρμογής στη νέα αυτοδιοικητική κατάσταση είναι εκ των πραγμάτων αδύνατη. Η ηρεμία της τοπικής κοινωνίας απαιτεί μια γενναία παραδοχή του σφάλματος και την αναθεώρηση της αυτοδιοικητικής αρχιτεκτονικής στη περιοχή, προσμετρώντας τα λογικά αιτήματα των δημοτών του Πέτα. Σημειώσεις: (1) «Χωρίς παπά και χωροφύλακα», του Γιώργου Αγγελόπουλου, Νέα 20/4/2010 (2) «Καθημερινή» 17-1-2010. (3) «…ανατρεπτική και ρηξικέλευθη αλλαγή» σχολιάζεται από τον Π. Στασινό, ενώ ο Δ. Τσιρώνης βλέπει να «ξημερώνει καινούρια μέρα για τους θεσμούς, για τη δημοκρατία»! (Ηχώ της Άρτας, 29-5-2010). (4) Αντίστοιχη δυσαρέσκεια εκφράζεται και από το Δήμο Κομποτίου. Πηγή: ΗΧΩ (http://www.ixotisartas.gr/newspaper/index.php?option=com_content&view=article&id=2607:o-----&catid=40:-a-&Itemid=62)