Τα Κριτήρια του Καλλικράτη δεν εφαρμόστηκαν στην Άρτα

Σύμφωνα με την αιτιολογική έκθεση του Σχεδίου Καλλικράτης, τα κριτήρια για τη συνένωση των Δήμων είναι τα εξής:

«…

1. Πληθυσμιακά (ο αριθμός των δημοτών, ο αριθμός των κατοίκων, η πληθυσμιακή πυκνότητα, η κατανομή των κατοικιών).
2. Κοινωνικά (το μέσο μέγεθος νοικοκυριού, οι μορφωτικοί δείκτες, το ποσοστό αλλοδαπών).
3. Οικονομικά (η απασχόληση, η δομή της απασχόλησης, η εργασιακή κινητικότητα, το εισόδημα).
4. Γεωγραφικά (το σχήμα, η προσβασιμότητα, τα δίκτυα υποδομών).
5. Αναπτυξιακά (η δομή της τοπικής οικονομικής δραστηριότητας και γενικότερα της τοπικής ανάπτυξης, η ύπαρξη εκπαιδευτικών και ερευνητικών φορέων, η συμμετοχή σε Κοινοτικά και Εθνικά Προγράμματα).
6. Πολιτιστικά, Ιστορικά και
7. Χωροταξικά κριτήρια, με τα οποία επιδιώκεται:

Ø Η γεωγραφική / χωρική ολοκλήρωση των διαφόρων κοινωνικών, διοικητικών και οικονομικών λειτουργιών, εξυπηρετήσεων και υποδομών που διασφαλίζουν συνθήκες βιωσιμότητας.

Ø Η γεωγραφική κινητικότητα και τα χωρικά πεδία που αυτή διαμορφώνει σε ημερήσια βάση, σύμφωνα με την απασχόληση και σε συνδυασμό με τις λειτουργικές εξαρτήσεις και επιρροές μεταξύ των οικιστικών κέντρων.

Ø Η ταυτότητα του τόπου που αναφέρεται στο συμβολικό και στο σημειολογικό επίπεδο για την τοπική κοινωνία.

…»

Ωστόσο, στο Νομό Άρτας, είδαμε την πλειοψηφία των παραπάνω κριτηρίων να μην εφαρμόζονται, αλλά αντίθετα να καταστρατηγούνται βάναυσα, και μάλιστα με αντισυνταγματικό τρόπο, καθώς το Σύνταγμα (101 παρ.2) προβλέπει ρητά ότι:

«Η διοικητική διαίρεση της Χώρας διαμορφώνεται με βάση τις γεωοικονομικές, κοινωνικές και συγκοινωνιακές συνθήκες».

Ειδικότερα, στο Νομό Άρτας:

1. Καταστρατηγήθηκαν τα Οικονομικά Κριτήρια. Στον προτεινόμενο Καλλικρατικό Δήμο Αρταίων συμπεριλαμβάνονται περιοχές όπου η δομή της απασχόλησης χαρακτηρίζεται από μεγάλες αντιφάσεις (εμπόριο και υπηρεσίες στην Άρτα, αμιγείς εκτατικές αγροτικές εκμεταλλεύσεις στον Κάμπο, αλιεία και ιχθυοκαλλιέργιες στη ζώνη του Αμβρακικού, κτηνοτροφική παραγωγή στα ορεινά.
2. Καταστρατηγήθηκαν τα Γεωγραφικά Κριτήρια. Ο προτεινόμενος Καλλικρατικός Δήμος «Νικολάου Σκουφά» αποτελεί προϊόν παράκρουσης. Το σχήμα του, μακρόστενο, προέκυψε ως αποτέλεσμα των «υπολειμμάτων στη μοιρασιά». Ένα σχήμα που αποτελεί πανελλήνια πρωτοτυπία, καθώς δεν διαθέτει γεωγραφικό ή πληθυσμιακό κέντρο βάρους. Η προσβασιμότητα προβληματική, καθώς η σύνδεση μεταξύ Πέτα-Κομποτίου και Νεοχωρίου, υφίσταται μέσω επικίνδυνων για την ασφάλεια των πολιτών χωματόδρομων. Η ουσιαστική πρόσβαση Πέτα και Νεοχωρίου μπορεί να γίνει μέσω του κέντρου της Άρτας! Αναφορικά με τα δίκτυα υποδομών, η ύδρευση Άρτας και Πέτα έχει ενιαία χαρακτηριστικά, τα διοικητικά όρια (και οι αντίστοιχες υποδομές) μεταξύ Πέτα και Άρτας αποτελούν αντικείμενο αντιπαραθέσεων από την εποχή της Χούντας, υπάρχουν κοινές διαδημοτικές επιχειρήσεις μεταξύ των Δήμων Πέτα και Άρτας.
3. Καταστρατηγήθηκαν τα αναπτυξιακά κριτήρια, υπονομεύοντας τις αναπτυξιακές προοπτικές και αγνοώντας τις τοπικές κοινωνίας. Ο σχεδιασμός, ενάντια στις βασικές αρχές και τα κριτήρια του Καλλικράτη, έχει ως αποτέλεσμα τη μη αξιοποίηση των πλεονεκτημάτων της αποκέντρωσης στο σχεδιασμό, τον προγραμματισμό, την υλοποίηση και τον έλεγχο των τοπικών αναπτυξιακών πρωτοβουλιών, όπως άλλωστε επιβάλλει η ευρωπαϊκή πραγματικότητα.

Ø :Σε αντίθεση με τις εκφρασμένες επίσημες απόψεις των τοπικών κοινωνιών, υπονομεύτηκαν οι αναπτυξιακές προοπτικές της ζώνης του Αμβρακικού, η οποία μοιράστηκε σε δύο κομμάτια βαύνασα, ατεκμηρίωτα και αψυχολόγητα, εμποδίζοντας με αυτό τον τρόπο το σχεδιασμό και την υλοποίηση ενιαίων παρεμβάσεων για την προστασία, την ανάδειξη και την ήπια αξιοποίησή του, προς όφελος της τοπικής κοινωνίας.

Ø Σε αντίθεση με τις εκφρασμένες επίσημες απόψεις των τοπικών φορέων και κοινωνιών, υπονομεύτηκαν οι αναπτυξιακές προοπτικές της ζώνης του Κάμπου, ο οποίος κατατμήθηκε βαύνασα, ατεκμηρίωτα και αψυχολόγητα, στερώντας στην τοπική κοινωνία την δυνατότητα εκπόνησης και υλοποίησης έργων ανάπτυξης και υποστήριξης της αγροτικής παραγωγής του Κάμπου, που αποτελεί το βασικό παράγοντα προσδιορισμού της πρωτογενούς παραγωγής του Νομού Άρτας. Η μεθόδευση αυτή θα εμποδίσει την προώθηση των αναγκαίων παρεμβάσεων ενίσχυσης της αγροτικής παραγωγής, όπως σχεδιασμός και αναδιάρθρωση καλλιεργιών, ενοποίηση υποδομών, σχεδιασμός και υλοποίηση αδρευτικών δράσεων, σχεδιασμός ενιαίων μεθοδολογιών και έργων προστασίας του φυσικού περιβάλλοντος και των υδάτινων πόρων (Άραχθος, Λιμνοθάλασσες, Αμβρακικός Κόλπος).

Ø Σε αντίθεση με τις εκφρασμένες επίσημες απόψεις των τοπικών φορέων και κοινωνιών, υπονομεύτηκαν οι αναπτυξιακές προοπτικές της ζώνης Αστικής Ανάπτυξης, η οποία προσδιορίζεται από διαμερίσματα του Δήμου Αρταίων, του Δήμου Πέτα, του Δήμου Φιλοθέης, του Δήμου Βλαχέρνας και του Δήμου Κομποτίου. Οι περιοχές αυτές εδώ και πολλές δεκαετίες παρουσιάζουν ένταση της αστικοποίησης, ενίσχυση των δραστηριοτήτων εμπορίου και παροχής υπηρεσιών. Η ζώνη αυτή παρουσιάζει έντονα αστικά χαρακτηριστικά, καθημερινή δραστηριότητα και κινητικότητα των πολιτών μεταξύ των Δήμων αυτών, καθημερινή οικονομική και κοινωνική δραστηριότητα που δεν μπορεί, ούτε πρόκειται, να διαρραγεί με τεχνητούς φραγμούς. Σε μια ακτίνα 3 χιλιομέτρων γύρω από την πόλη της Άρτας έχουν αναπτυχθεί αστικές περιοχές που εξυπηρετούνται λειτουργικά από τις υπηρεσίες που αναπτύχθηκαν στην Άρτα και στερήθηκαν από τις όμορες περιοχές. Η μη-αναγνώριση της άμεσης αυτής λειτουργικής σχέσης μεταξύ των περιοχών αυτών θα έχει καταστροφικές συνέπειες. Οι πόροι από την οικονομική δραστηριότητα των πολιτών άλλων δήμων που καταναλώνονται στην πόλη της Άρτας (ποσοστά φόρου από υπηρεσίες φυσικών και νομικών προσώπων, καθώς και ποσοστά φόρου από το ΦΠΑ), θα αποτελούν οριστικά χαμένους πόρους.

Ø Σε αντίθεση με τις εκφρασμένες επίσημες απόψεις των τοπικών φορέων και κοινωνιών, υπονομεύτηκαν οι αναπτυξιακές προοπτικές της ζώνης Πουρναρίου. Η τεχνητή λίμνη Πουρναρίου και η ζώνη γύρω από αυτή, προσφέρεται για ανάπτυξη ψυχαγωγικών, αθλητικών, πολιτιστικών, περιβαλλοντικών και αγροτουριστικών δραστηριοτήτων. Η διάσπαση της ενιαίας αυτής ζώνης ανάπτυξης, υπονομεύει αποφασιστικά της δυνατότητες των γειτονικών δήμων Άρτας, Πέτα και Βλαχέρνας για την εκπόνηση και την υλοποίηση δράσεων ήπιας ανάπτυξης και αξιοποίησης της περιοχής, στερώντας από τον τριτογενή τομέα της τοπικής παραγωγής ένα από τα σημαντικότερα αναπτυξιακά εργαλεία που διαθέτει ο Νομός Άρτας.

4. Καταστρατηγήθηκαν τα Πολιτιστικά και Ιστορικά Κριτήρια, καθώς μηδενίστηκε η μακρόχρονη και διαχρονική κοινωνική, πολιτιστική και ιστορική προσφορά του Δήμου Πέτα μέσω:

Ø Της Μάχης του Πέτα και της Θυσίας των Φιλελλήνων το 1822, που σηματοδοτούν τους αγώνες για την ελευθερία, την εθνική ανεξαρτησία και την εμπέδωση των δημοκρατικών ιδεωδών,

Ø Των αλλεπάλληλων απελευθερωτικών εθνικών κινημάτων και συγκρούσεων με τους Τούρκους κατακτητές στο Πέτα, καθ’ όλη τη διάρκεια του 19^ου αιώνα και μέχρι την οριστική απελευθέρωση το 1881,

Ø Των σφοδρών συγκρούσεων κατά τις εξορμήσεις του Ελληνικού Στρατού το 1897 και το 1912, για την απελευθέρωση των υπολοίπων εδαφών της Άρτας και της Ηπείρου,

Ø Των κοινωνικών αγώνων των πολιτών του Πέτα για την απόδοση των τσιφλικιών στους ακτήμονες γεωργούς, γεγονός που συνέβαλε αποφασιστικά στην οριστική επίλυση του αγροτικού ζητήματος.

Ø Των αντιστασιακών αγώνων κατά τη διάρκεια της Κατοχής, στον 2^ο Παγκόσμιο Πόλεμο, γεγονός που οδήγησε σε πυρπολισμούς και βομβαρδισμούς του Πέτα από τις δυνάμεις κατοχής.

Ø Των συνεχών ξεσηκωμών των πολιτών του δήμου για την αντιμετώπιση των αδικιών ή και των αυθαιρεσιών της επίσημης πολιτείας.

5. Καταστρατηγήθηκαν τα Χωροταξικά Κριτήρια, καθώς:

Ø Έγινε διάσπαση των λειτουργικών και αναπτυξιακών ζωνών, καθώς και ταυτόχρονη υπονόμευση του στόχου της γεωγραφικής / χωρικής ολοκλήρωσης των υφιστάμενων κοινωνικών, διοικητικών και οικονομικών λειτουργιών, εξυπηρετήσεων και υποδομών, εμποδίζοντας με αυτό τον τρόπο τη διασφάλιση συνθηκών βιωσιμότητας, καθώς η σημαντική αποδυνάμωση των αναπτυξιακών προοπτικών θα έχει οδυνηρές επιπτώσεις στους Δήμους που δεν έχουν συνοχή, υπηρεσίες και υποδομές.

Ø Δεν ελήφθησαν καθόλου υπόψη τα χαρακτηριστικά της υφιστάμενης έντονης γεωγραφικής κινητικότητας και τα χωρικά πεδία που αυτή διαμορφώνει σε καθημερινή βάση, σύμφωνα με την δομή της απασχόλησης των πολιτών και σε συνδυασμό με τις λειτουργικές εξαρτήσεις και επιρροές μεταξύ των οικιστικών κέντρων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ιδιαίτερα ισχυρής λειτουργικής εξάρτησης διαπιστώνεται μεταξύ της Άρτας και του Πέτα, που για πολλές δεκαετίες παρουσιάζουν δυσδιάκριτα και αμφισβητούμενα διοικητικά όρια, καταπατήσεις εκτάσεων του Πέτα, κοινές διαδημοτικές επιχειρήσεις στα όρια του Δήμου Πέτα, κλπ.

Ø Μηδενίστηκε η ταυτότητα του Δήμου Πέτα, ως τόπου που σηματοδοτεί ευρωπαϊκούς, εθνικούς, απελευθερωτικούς, αντιστασιακούς και κοινωνικούς αγώνες, με αναφορά σε επίπεδο τοπικό, εθνικό και ευρωπαϊκό.

Μετά από τα παραπάνω, οι κοινωνικοί φορείς της περιοχής οφείλουν να αρθούν στο ύψος που απαιτούν οι περιστάσεις. Δεδομένου ότι στο μισό Νομό Άρτας δεν ελήφθησαν υπόψη τα κριτήρια του Καλλικράτη, μας οδηγεί στο συμπέρασμα ότι επικράτησαν προσωπικές τακτικές. Η υπανάπτυξη και η οπισθοδρόμηση είναι πάντοτε αποτέλεσμα μικρόνοων επιλογών. Η υποβάθμιση της περιοχής είναι το αποτέλεσμα διαχρονικών λαθών, που δεν πρέπει να επαναληφθούν. Η αφροσύνη με την οποία σχεδιάστηκαν οι νέοι Δήμοι στην Άρτα προκαλούν έκπληξη και εύλογα ερωτηματικά.